Księga psalmów
Inaczej zwana będzie także psałterzem dawidowym. Jest ona wchodzącym w skład Biblii, a dokładniej mówiąc Starego Testamentu zbiorem utworów poetyckich w języku hebrajskim. Psalmy będą zróżnicowanymi pod wieloma względami, przede wszystkim jeśli chodzi o ich gatunek. Pomiędzy nimi możliwe jest wyróżnienie między innymi lamentacji, hymnów pochwalnych, dziękczynień, psalmów królewskich, dydaktycznych, prorockich i wielu, wielu innych tym podobnych. Psalmy są wybitnymi pomnikami literatury i dziedzictwa kulturowego Izraela w czasach starożytnych i stanowić będą jednocześnie dokument świadczący o wysokiej pobożności Żydów w tychże czasach. Chrześcijanie w dużej ilości psalmów dopatrywać będą się proroctw, które dotyczą między innymi życia i posłannictwa Jezusa. Psalmy takowe stały się następnie wzorem dla chrześcijańskiej poezji o zabarwieniu religijnym i tłumaczone były przez wielu wybitnych poetów na języki narodowe. Poszczególne psalmy są nitowane podczas każdej mszy świętej w czasie trwania liturgii słowa, pomiędzy czytaniami, czy też czytaniem i ewangelią.
Autor
Tradycja żydowska oraz chrześcijaństwa autorstwo oraz zebranie w całość psalmów przypisywać będzie królowi dawidowi. Część z psalmów zawierała będzie w swoich pierwszych wierszach imiona różnych osób. Przeważnie są one poprzedzone przyimkiem le, który interpretowano w sposób tradycyjny jako oznaczający autora. O dawnej tradycji świadczy między innymi przekład wulgaty, w którym imiona znalazły się już w dopełniaczu. Najwięcej psalmów, bo ponad siedemdziesiąt w tytule swoim posiadać będzie właśnie imię Dawida. Przekłady starożytne dodatkowo różnić będą się w stosowaniu imion w tychże tytułach. Jako, że zbiór dawidowych psalmów otwiera psałterz dlatego też sam Dawid stał się jedynym autorem wszystkich z nich zarówno w tradycji żydowskiej jak i chrześcijańskiej. Psalm o numerze dziewięćdziesiątym piątym, nie posiadający tytułu wskazującego autora zacytowany został w jednym z listów, gdzie wspomniany jest Dawid właśnie jako autor. Pozostałe z psalmów przypisywać będziemy mojżeszowi, salomonowi, asafowi, i wielu, wielu innym tym właśnie podobnym. Obecnie zwracać będzie się w sposób krytyczny uwagę na fakt, że starożytna poezja hebrajska przedimka le, o którym wcześniej wspominano, używał w różnych odniesieniach, może on więc oznaczać jednocześnie, że psalmy sporządził Dawid, jak i że należą one do cyklu psalmów dawidowych, czy też mają z nim związek. Współczesna krytyka katolicka stoi na stanowisku, że zbiór dawidowy będzie posiadał pewien związek z samym królem, podkreślając jednocześnie jego talent muzyczny i literacki.
Psalm pierwszy
Psalm pierwszy jest utworem, który będzie otwierał większość psałterzy oraz jednocześnie księgę psalmów. Posiada on charakter moralny i będzie wprowadzał do tematyki całego psałterza. Czas oraz okoliczności jego powstania nie są jednoznacznie ustalonymi. Najprawdopodobniej jednak mógł on zostać stworzony po okresie niewoli egipskiej o czym świadczyć będzie mogło wywyższanie prawa. Jednak podobne treści zawierać będzie także powstała już wcześniej księga Jeremiasza. Psalm przede wszystkim podejmuje temat dwóch życiowych dróg, drogi sprawiedliwych oraz drogi grzeszników. Tym dwóm drogom właśnie odpowiadać będą dwie części, pierwsza z nich dotycząca szczęśliwego życia ludzi sprawiedliwych, a druga nieszczęśliwego życia ludzi grzesznych. Szczególnie istotnym w tymże właśnie przypadku będzie pierwszy z wierszy psalmu, który będzie najogólniej poruszał tenże temat. Według tego psalmu człowiek sprawiedliwy ma dążyć do życia zgodnego przede wszystkim z zasadami moralnymi, które wynikały będą z praw mojżeszowych. Takie powstępowania prowadzić ma go przede wszystkim do stałego i wiecznego szczęście, a chodzenie drogami grzesznych do zasłużonej kary, która przyjdzie prędzej, czy też później.
Przekłady
Księga psalmów całkowicie sporządzona została w języku hebrajskim. Tekst tejże właśnie księgi przez kolejne setki lat ulegał licznym modyfikacjom, czy też skażeniom, dlatego wydania krytycznie korygowane są przy oparciu o przekłady starożytne. Same przekłady zarówno te najstarsze jak i na języki narodowe posiadały znaczący wpływ na interpretowanie i rozpowszechnianie się psałterza. Tekst księgi psalmów pierwotnie składał się z wyłącznie ze spółgłosek podobnież z resztą jak cały stary testament w języku hebrajskim. O samogłoski uzupełniony został dopiero w okresie pomiędzy szóstym a dziesiątym wiekiem przez żydowskich uczonych.
W polskiej literaturze miejsce miały liczne przekłady psalmów dokonywane łącznie z całą biblią i także oddzielnie. Jeszcze w okresie przed wynalezieniem przez Gutenberga druku powstawało kilka kolejnych psałterzy, między innymi na przełomie wieku trzynastego i czternastego. Stałe miejsce w historii literatury polskiej przyniosła palmom jedna z parafraz Jana Kochanowskiego, do której mikołaj gomółka następnie komponuje muzykę, powstaje w takowy sposób więc cały polski psałterz wraz z dopasowaną do niego muzyką. Później miejsca miała kolejna próba parafrazy oryginalnego tekstu dokonywana przez Kochowskiego, był to już koniec wieku siedemnastego. Początek wieku dziewiętnastego to podejścia Franciszka Karpińskiego, który opierał się na tekstach Kochanowskiego oraz oryginalnych – przygotował on przekład, który powszechnie stosowany jest i używany w katolickiej liturgii, między innymi śpiewany w czasie nieszporów. Druga połowa wieku dwudziestego, kiedy powstają tłumaczenia całej Biblii coraz częściej stosuje się właśnie teksty tychże Biblii, między innymi Biblii Tysiąclecia. Oprócz tego powstawały liczne przekłady poetyckie, wykonywane między innymi przez Miłosza, czy też Staffa.
Psalm responsoryjny
Psalmy tego rodzaju są jednym z elementów liturgii mszy w kościele katolickim w czasie trwania Ligurii słowa. Po soborze watykańskim drugim stanowić będą one jedną z form wykonywania śpiewów po zakończeniu pierwszego czytania. Tekst pochodzi najczęściej z księgi psalmów, gdzie skomponowana jest bezpośrednio pod niego muzyka. Wykonywana jest z miejsca czytania słowa Bożego przez psalmistę, czy też kantora, który posiada specjalne do tego przygotowanie. Psalmy powinno się śpiewać, chociaż dopuszcza się także ich recytację – jednak w czasie niedziel, czy też świąt unikać będzie się tejże metody pozostając przy śpiewie. W wielu kościołach palmy wykonują po prostu organiści, gdyż nie każda z parafii posiada swoich własnych i odpowiednio przygotowanych kantorów. W polskim wydaniu lekcjonarza psalmy zamieszczone są właśnie w formie responsoryjnej w oparciu o składające się z jedenastu zgłosek refreny, gdzie autorem tego pomysłu jest Jerzy Kosko.
Struktura psałterza
W tradycji religii Izraela psałterz dzielić będzie się na kilka części, a dokładniej na pięć ksiąg, gdzie każda z nich kończy się osobnym błogosławieństwem. Pierwsza z ksiąg zawiera w sobie czterdzieści jeden psalmów, gdzie wszystkie z nich przypisywane są dawidowi. Druga księga składa się z kolejnych trzydziestu psalmów, trzecia z siedemnastu, podobnie jak czwarta. W piątej znaleźć będziemy mogli najwięcej psalmów, a dokładniej mówiąc czterdzieści cztery, znowu ich większość przypisuje się dawidowi, choć tak naprawdę nie możemy dokładnie określić ile psalmów stworzył.