Nazaret
Nazaret, miasteczko białych domów, ustawionych rzędami naprzemian z pasami szarej zieleni oliwek i jasnej zieleni migdałów i fig indyjskich, tworzy naturalny obraz o niewymownym uroku i rzeczywiście, jak na to wskazuje nazwa hebr. necer („latorośl, pęd, pączek”), jest kwiatem Galilei.
Miasto, nieznane w Starym Testamencie – zostało bowiem wspomniane po raz pierwszy w historii na kartach Ewangelii, pogardzane przez współczesnych Chrystusa, zawdzięcza swój rozkwit i sławę chrześcijaństwu. Od wieków bowiem stanowi upragniony cel pobożnych pielgrzymów.
Nazaret liczy obecnie około 34 tyś. mieszkańców, w części chrześcijan, w części muzułmanów. Rezyduje tutaj biskup obrządku łacińskiego, będący wikariuszem patriarchalnym patriarchy jerozolimskiego.
Pielgrzymi, których napływ mogą zawsze znaleźć noclegi w Casa Nova oo. franciszkanów, w Grand New Hotel, Hotel Galilee i in.
na wzgórzu które lekko opadało od kościoła sw. Józefa do bazyliki Zwiastowania znajdowało się osiedle zamieszkałe już w epoce brązu. Liczne zbiorniki na zboże wskazują że Nazaret to było rolnicze osiedle. Nazaret odwiedzali papieże: Paweł VI, Jana Paweł II i Benedykt XVI.
Znaleziska archeologiczne
W roku 1895 natrafiono przypadkiem na pozostałości mozaik w pobliżu groty, oraz na fragment posadzki mozaikowej z inskrypcją diakona z Jerozolimy. W latach 1907-l!M)ił o. Prosper Viaud przebadał teren poza kościołem, wy¬dobywając na światło dzienne fundamenty, wagary i trzy absydy kościoła średniowiecznego. W czasie wykopalisk odkryto pięć ozdobnych kapiteli romańskich, doskonale zachowanych, które leżały ukryte w jednym z pomieszczeń podziemnych. przedstawiają one rzeźbione sceny z życia i śmierci niektórych Apostołów. Obecnie można je oglądać w bocznej południowej absydzie dolnego kościoła.
Sanktuarium Zwiastowania
Tajemnica Zwiastowania i Wcielenia czczona jest w grocie wykutej w skale. Pod ołtarzem znajduje się inskrypcja : „Verbum caro hic factum est” („Słowo tutaj staio się ciałem”).
Miejsce, w którym dokonała się. ta wielka tajemnica, nie mogło być za¬pomniane przez uczniów Chrystusa. Już w pierwszych wiekach chrześci¬jaństwa przekształcono to pomieszczenie w miejsce kultu. Zapewne do¬konali tego potomkowie rodziny Maryi. Chrześcijanie pochodzący z po¬gaństwa wznieśli tu w V w. bazylikę typu bizantyjskiego, zachowując jednak w pełni tradycję miejsca. W roku 570 Anonim z Piacenzy, a dokładnie w sto lat później Arkulf zwiedzali kościół, który, jak podają, wzniesiony został nad domem Maryi i Świętej Rodziny. Świątynia ta pod koniec XI w., gdy Ziemię Świętą zajęli Łacinnicy, była całkowicie zburzona lub przynajmniej w znacznym stopniu zniszczona. Tankred, zostawszy księciem Galilei, odbudował ją w stylu romańskim i ówcześni pielgrzymi opisują jej bogactwo i przepych. Była ona trzynawowa. Z nawy północnej schodziło się do niewielkiej groty, w której czczono pamięć Zwiastowania i miejsca pobytu Świętej Rodziny. W roku 1263 Hajbars zrównał z ziemią wspaniały gmach, tak że z całego sanktuarium pozostała jedynie święta grota. Dopiero w roku 1620 Tomaszowi z Novary, Gwardianowi Góry Syjon, udało się otrzymać od emira Fachr ad-Dina te cenne ruiny. Od razu też zamieszkała tu wspólnota franciszkańska, by strzec tej świętej relikwi. Grotę Zwiastowania przekształcono w kaplicę, jednak dopiero w roku 1730 władze tureckie pozwoliły na wzniesienie ponad nią kościoła, który został następnie rozbudowany w roku 1871, a w roku 1955 zburzony, by dać miejsce budowli bardziej godnej tej wielkiej tajemnicy.
Nowe sanktuarium
Zostało wzniesione według projektu architekta Giovanni Mimo. Składa się z dwóch kościołów położonych jeden nad drugim : dolnego, czyli krypty, na po¬ziomic dawnych bazylik, oraz górnego.
Kościół dolny, sugestywny i pełen mistycznego nastroju, ma na celu strzec j zachowywać dla przyszłych pokoleń grotę Zwiastowania i resztki kościołów, które wznosiły się nad nią poprzednio (przed-bizantyjskiego, bizantyjskiego i krzyżow¬ców) i są świadectwem nieprzerwanego kultu tego miejsca oraz autentyczności tradycji. W gwieździstym sklepieniu koś¬cioła dolnego znajduje się ośmioboczny otwór, odpowiadający centrum kościoła górnego i kopuły.
Do kościoła górnego prowadzą schody od strony południowej i po dwóch bokach fasady zachodniej. Kościół ten, dysponu¬jący dużą przestrzenią, jest miejscem nabożeństw parafii ła¬cińskiej Nazaretu i uroczystości religijnych na większą skalę. Nad jego centrum wznosi się kopuła, mająca kształt odwróco¬nej lilii.
Dom św. Józefa
Na północ od Casa Nova Siostry z Nazaretu odkryły w czasie budowy swego klasztoru ciekawe cmentarzysko, na którym znajdował się m.in. grób żydowski wykuty w skale z okrągłym kamieniem zamykającym wejście. Ponad grobem znajdują się ruiny domu średniowiecznego, Siostry wskazują to miejsce, bez żadnych podstaw historyczno—literackich arii archeologicznych, jako dom i grób św. Józefa. Nic nie wskazuje, by dom istniał już w I wieku, a raczej przeciwnie, powszechnie przyjęte normy pogrzebowe wykluczają bliskość domu i grobu żydowskiego. z, drugiej strony, na temat miejsca pochowania św. Józefa tradycja milczy.
Synagoga
Na zachód od kościoła św. Józefa znajduje się parafialny kościół melchicki (grecko-katolicki), a obok niego budynek, który według miejscowej tradycji wznosi się na miejscu dawnej synagogi, do której uczęszczał Jezus, gdy mieszkał w Nazarecie, i w której przemawiał już w czasie swej publicznej działalności, wzbudzając słowami o powszechności zbawienia, nie zarezerwowanego wyłącznie dla Narodu Wy¬branego, tak silny sprzeciw mieszkańców miasteczka, że chciano Go zabić (Łk 4,10-30).
Kościół ten, zwany po arabsku Madrasat al-Masihi („Szkoła Mesjasza”), jest prostokątną sklepioną salą o wymiarach 9,20 na 8 m.